Neteinelti er stríðni sem framin er vísvitandi af einstakling eða hópi endurtekið yfir tímabil, með rafrænum samskiptamiðlum, gegn öðrum einstakling. Nú, þegar við höfum öll stöðugan aðgang að netinu er neteinelti stærra vandamál en það var áður. Það getur verið erfitt að glíma við neteinelti því þeir sem leggja í einelti á netinu geta skýlt sér á bak við nafnleynd. Því þarf að passa hvað er sett inn á netið. En hvað er þá til ráða? Við leitumst við að svara þeirri spurningu hér á síðunni. Hér er að finna dæmisögur, skilgreiningar og tengla sem ættu að koma að gagni í baráttunni við neteinelti. Í tenglinum hér fyrir neðan má finna lista yfir tegundir neteineltis.

Hvar get ég tilkynnt neteinelti á vefnum?

Mikilvægt er að tilkynna neteinelti, áreiti eða ólöglegt efni sem er á vefnum. Fyrsta skrefið er að láta einhvern vita hvað sé í gangi og hvernig neteineltið á sér stað. Talaðu við einhvern fullorðinn, hvort sem það er foreldri, kennari eða annar aðili sem þú treystir. Einnig er hægt að tilkynna neteineltið beint á netinu og bjóða flestir samskiptamiðlar upp á tilkynningarform þar sem hægt er að setja inn tilkynningu á efni tengdum þeim miðli. Í tenglinum hér fyrir neðan má finna upplýsingar um hvar á vefnum þessi eyðublöð eru. Á vefsíðu Barnaheill má einnig finna eyðublað til að tilkynna síður eða áreiti.

Hvernig dreifist mynd á netinu?

Netorðin fimm

Netorðin fimm eru leiðbeiningar sem aðstoða ungmenni við það að tileinka sér heilbrigða og örugga netnotkun. Netorðin eru leiðbeiningar sem aðstoða ungmenni við að tileinka sér heilbrigða og örugga netnotkun og eru með það að markmiði að stuðla að betri netmenningu. Netorðin eru gefin út af Samfélag, fjölskylda og tækni (SAFT).

1. Allt sem þú gerir á netinu endurspeglar hver þú ert.

Allt sem við gerum og segjum er endurspeglun á því hvernig við hugsum og hvað við sjáum í kringum okkur. Þó aðrir þekki okkur ekki vitum við alltaf sjálf hver við erum. Stundum veljum við að koma fram á netinu undir dulnefni eða nafnlaust. Það getur stundum verið nauðsynlegt og stundum skemmtilegt, en við getum ekki verið nafnlaus eða undir dulnefni gagnvart okkur sjálfum. Þess vegna viljum við vera sátt við allt sem við gerum og geta litið í eigin barm án þess að líða illa.

2. Komdu fram við aðra eins og þú vilt láta koma fram við þig.

Það er auðvelt að nota netið til að særa annað fólk. Ljót skrif eða myndbirtingar af öðrum eru ofbeldi gagnvart öðrum og geta valdið mikilli vanlíðan. Þær valda vanlíðan hjá þeim sem verður fyrir því og þær valda líka vanlíðan hjá þeim sem setur slíkt á netið. Mörgum líður illa og eru með samviskubit vegna þess að þeir hafa sært aðra. Þegar við setjum ljótt efni á netið um einhvern annan er það opið fyrir alla og það er aldrei hægt að taka það aftur. Hugsum okkur því vel um áður en við segjum eitthvað eða setjum efni á netið sem getur sært eða meitt aðra manneskju. Komum fram við aðra eins og við viljum láta koma fram við okkur.

3. Ekki taka þátt í neinu sem þú veist ekki hvað er.

Það er nauðsynlegt að vita alltaf hvað maður er að gera þegar maður tekur þátt í einhverju á netinu. Það getur verið hættulegt að vera í samskiptum við fólk sem maður þekkir ekki nema í gegnum netið. Förum varlega þegar við gefum persónulegar upplýsingar um okkur á netinu. Það getur valdið miklum vandræðum að setja upplýsingar um sig á netið ef maður veit ekki hver fær upplýsingarnar. Margir hafa fengið vírus sem skemmt hefur tölvuna eða eru í miklum vandræðum með ruslpóst vegna þess að þeir hafa skráð sig inn á vefsíður sem þeir þekkja ekki og vita ekki hverjir halda úti. Það er líka nauðsynlegt að athuga vel hvort hægt er að treysta upplýsingum sem fengnar eru af netinu. Athugum hvaðan upplýsingarnar eru og hvort þær eru réttar áður en við notum þær.

4. Mundu að efni sem þú setur á netið er öllum opið, alltaf.

Það er ekkert einkalíf til á netinu. Allt sem sett er þar inn er opið fyrir alla, alltaf. Ef við viljum ekki að allir sjái hvað við erum að segja eða gera skulum við ekki setja það á netið. Hver sem er getur skoðað bloggsíður og annað sem við setjum á netið og auðvelt er að finna vefsíður. Hver sem er getur líka náð í það efni sem við setjum á netið og vistað það hjá sér. Þess vegna þurfum við að hugsa okkur vel um áður en við setjum upplýsingar um okkur eða myndir af okkur eða öðrum á netið. Þó við tökum þær út af vefsíðunum okkar getur hver sem er náð í þær meðan þær eru inni.

5. Þú berð ábyrgð á því sem þú segir og gerir á netinu.

Við berum ábyrgð á því sem við segjum og gerum. Það á við um netið eins og allt annað. Þess vegna þurfum við að geta svarað fyrir allt sem við setjum þar inn. Hægt er að rekja tölvupóst og allar færslur sem settar eru inn á netsíður. Það er ekki notaleg tilhugsun að þurfa að standa frammi fyrir foreldrum, skólastjórnendum, vinnuveitanda eða jafnvel lögreglunni og þurfa að svara fyrir eitthvað sem við hefðum ekki átt að setja á netið. Munum líka að lögin í landinu gilda líka um það sem fólk gerir á netinu.

Hjálparsími Rauða krossins

Oft getur hjálpað til að tala við einhvern ef þú ert að lenda í neteinelti. Hjálparsími Rauða Krossins er gjaldfrjáls sími, opinn allan sólarhringinn, fyrir alla þá sem þurfa að ræða sín hjartans mál í trúnaði og einlægni við hlutlausan einstakling.

Númerið er 1717

Hvað er til ráða?

Ef þú verður fyrir aðkasti á netinu er mikilvægt að svara ekki þeim sem er að senda þér skilaboðin. Í stað þess að svara, geymdu skilaboðin og sýndu einhverjum sem þú treystir. Það versta sem þú getur gert ef þú hefur orðið fyrir neteinelti er að segja engum frá því.

Ef þú verður fyrir neteinelti er gott að muna þessa punkta:

Ekki kenna sjálfum þér um.

Það er ekki þín sök ef einhver er að leggja þig í einelti á netinu. Haltu áfram að vera þú sjálfur og ekki skammast þín fyrir það hver þú er. Það er sá sem leggur í einelti sem á við einhver vandamál að stríða, ekki þú.

Settu þig í spor þess sem leggur þig í einelti.

Sá sem leggur í einelti er einstaklingur sem er yfirleitt óhamingjusamur aðili sem vill stjórna tilfinningum þínum svo þér líði jafn illa og honum. Ekki gefa honum ánægjuna af því.

Fáðu hjálp

Talaðu við einhvern fullorðinn, hvort sem það er foreldri, kennari eða annar aðili sem þú treystir og sýndu þeim dæmi um áreitnina.

Eyddu tíma í að gera hluti sem veita þér ánægju.

Því meiri tíma sem þú eyðir í að gera hluti eins og íþróttir eða önnur áhugamál sem veita þér ánægju í lífinu, mun neteinelti hafa minni áhrif á þig.

Hvað felst í nafnleynd á netinu?

Nafnleynd á netinu þýðir það að höfundur kemur ekki fram undir nafni eða jafnvel undir nafni einhvers annars. Yfirleitt nota ungmenni nafnleynd þegar senda á skilaboð til einstaklings og höfundur þeirra vill ekki að hægt sé að rekja skilaboðin aftur til hans. Raunin er þó önnur og er töluvert erfitt eða jafnvel ómögulegt að vera nafnlaus á netinu. Þegar maður skráir sig inn á netið fær maður úthlutaðari IP-tölu sem er nokkurs konar fingrafar tölvunnar. Vefsíður, tölvupóstar og önnur forrit skrá þessa IP-tölu hjá sér í hvert skipti sem skilaboð eru send og geta þjónustuaðilar rakið þetta rafræna fingrafar og séð frá hvaða nettengingu skilaboðin voru send. Þessar upplýsingar eru þó bara hægt að fá ef um dómsmál er að ræða.

Er hægt að vera nafnlaus?

Hvar á netineltið sér stað?

Neteinelti á sér stað þegar tölvupóstur, símar, SMS, vefsíður og samskiptamiðar eru notaðir til þess að koma skilaboðum, frá einstakling eða hópi, til einhvers með þeim tilgangi að særa eða hóta. Eineltið fer yfirleitt fram á þeim síðum sem eru vinsælastar hverju sinni. Nú þegar stærsti hluti þjóðarinnar er á Facebook er kannski ekki skrítið að mikið af neteinelti fari þar fram. Aðrir vinsælir miðlar eru YouTube, Twitter, Tumblr og Formspring. Símar eru orðnir staðalbúnaður hjá flestum í dag. Í símanum hafa flestir aðgang að samskiptamiðlunum sem taldir eru upp hér fyrir ofan, en einnig bætist við að hægt er að senda SMS og hringja úr þeim líka.

Nánar er fjallað um miðlana sem notast er við í tenglinum hér fyrir neðan.